Yaşayan Osmanlı
Yüzümüzden çabucak silinmeyen bir tebessümle adım attık Cumalıkızık’a. Yılların bilgeliğini yaşayan ve orijinalliğini bozmayan kocaman avlulu evler, evlerinin önünde emeklerini ve sevgilerini katarak ürettikleri ürünleri satan teyzeler, gözleme yapan kadınlar, ağaçlar, hatta yapıldığı günden beri hiçbir şekilde bozulmayan taş yollar karşıladı bizi. Sokakların köşe başları, ayrı bir sürpriz hazırlamıştı sanki bizim için. Bize rehberlik yapan çocukların, Bursa il Kültür Müdürü ve Yardımcısı’nın hızına yetişemedik. Çünkü tadına doyamamıştık kapı önü sohbetlerinin…
Cumalıkızık evleri…
Cumalıkızık evleri, yıllara meydan okumuş yüzüyle selamlıyor sizi… Her biri ayrı bir gösterişe, ihtişama sahip. Kaç kuşağa yuva olmuş, ne çok mutluluk, ne çok üzüntü yaşamış kimblllr. Her kaybedilenin ardından yaşadığı acıyı, hayata merhaba diyenle unutmuş. Beşik sallamış mutluluğa..
Genelde üç katlı olan Cumalıkızık evlerinde, birbirine akraba olan ailelerin birlikte, tam bir işbirliği ve uyum içinde yaşamlarını sürdürdüğü biliniyor. Evler yapılırken aile mahremiyetine son derece özen gösterilmiş. Evlerin dış kısımlarında zemin ve birinci katlar ile avlular, sokak döşemesine uygun moloz taş ve ahşap hatıllı duvarlarla örülmüş. Üst kat ahşap taşıyıcı hımış dolgu, üstü alaturka kiremitli kırma çatılı olan evlerde sokaktan ev içinin görülmesi mümkün değil. Pencereler üst katlarda kafesli veya cumbalı. Cumalıkızık evlerinde genelde iki türlü plan uygulanmış. Bunlardan birincisi etrafı moloz taşlarla yüksek şekilde örülmüş bir duvarla çevrili dış avlu. Buradan eve giriş kapısına ve hayat kısmına geçiliyor.
Evin girişi, böylece sokakla doğrudan ilişkili değil, ikinci tip evlerde ise dış avlu yok. Sokaktan kapı yardımı ile doğrudan hayat kısmına giriliyor. Dış kapı üzerinde dikey konulan ağaç hatıllarla ızgaralanmış, camsız bir aydınlatma ve havalandırma boşluğu yer alıyor. Hayat bölümünden iç avluya, ahıra, depolara ve merdivenlere geçilebiliyor. Evlerin ana giriş kapıları çift kanatlı. Genellikle ceviz ağacından yapılan bu kanatlar dövme demir kuşaklar ve iri başlı çivilerle bağlanmış. Kapı kulpları ve tokmak da dövme demirden. Kapılar, elde edilen ürünün ve tarım araçlarının kolaylıkla içeriye taşınmasını sağlamak için çift kanatlı yapılmış.
Gerek dış avludan ve gerekse doğrudan sokaktan girilen hayat kısmı, üst katı taşıyan sağlam ahşap direklerle çevirili.
Zemini yassı ve geniş taşlarla döşeli. Hayat bölümü Cumalıkızık evlerinde en çok kullanılan mekan. Elde edilen ürünler burada geçici olarak depolanır, ayrılır, bakımı yapılır. Kestaneler dikenli kılıflarından burada ayıklanır. Düğün dernekler burada yapılır. Kış aylarında ısıtmayı sağlayacak malzeme de burada kendisine ayrılan bölümde usta ellerce düzenli şekilde istiflenir. Hayat bölümünün yüksekliği fazla İse bir asma kat yapılarak, burada uzun süre korunacak malzeme depolanır.
ikinci kat yazlık kısımdır. Burada da değişik tip sofalara sıralanmış odalar, eyvan, seki ve sedirler yer alır. Üst katta sokağa uzanan en özenil yer baş odadır. Bu odalar ile hayat arasında eyvanlar yer alır. Birinci ve ikinci katlardan hayata doğru yapılan çıkmaların üzerine oturtulan köşk odalar ayrı özellik taşır.
Cumalıkızık evlerinde kullanılan yapı malzemesi başta moloz taş olmak üzere, ağaç ve kerpiç. Duvarlarda bağdadi arasında kerpiç ve çamur sıva görülüyor. Evler sarı, beyaz, mor ve mavi renklerle badana edilmiş. Genellikle ahşap bölümler boyasız bırakılmış. Köyün kuzeyinde Deliçay kıyısında bu gün defin yapılmayan Koca Mezarlıkta köyün geçmişini vurgulayan bir çok OsmanlI devri mezar taşı görülüyor. Köydeki ahşap revaklı cami uzaktan dikkati çekiyor. Burada görülen ahşap direkler, başlıklar, kemerler ve kalem işleri son derece mükemmel…
Cumalıkızık Hamamı: Hamamın güney doğusundaki kapıdan soyunma bölümüne giriliyor. Buradaki diğer kapıdan külhan (ateşlik) kısmına geçiliyor. Burası kuzey güney uzantılı, dikdörtgen planlı, beşik tonozlu su deposuna bağlanıyor. Ateşlik kısmında tuğla örgülü bir niş yer alıyor.
Zekiye Hatun Çeşmesi: Caminin doğu cephesindeki çift merdivenin altındaki 2,10 metre genişliğinde, 1,60 metre odalar ayrı özellik taşır.
Cumalıkızık evlerinde kullanılan yapı malzemesi başta moloz taş olmak üzere, ağaç ve kerpiç. Duvarlarda bağdadi arasında kerpiç ve çamur sıva görülüyor. Evler sarı, beyaz, mor ve mavi renklerle badana edilmiş. Genellikle ahşap bölümler boyasız bırakılmış. Köyün kuzeyinde Deliçay kıyısında bu gün defin yapılmayan Koca Mezarlıkta köyün geçmişini vurgulayan bir çok Osmanlı devri mezar taşı görülüyor. Köydeki ahşap revaklı cami uzaktan dikkati çekiyor. Burada görülen ahşap direkler, başlıklar, kemerler ve kalem işleri son derece mükemmel…
Beyaz mermerden yapılmış 1,10 metre genişliği, 0,53 metre yüksekliği ve 0,1 2 metre kalınlığındaki ayna taşının yanları plasterli, üstü silmelidir. Köşeler yarım kemerli ve bir satırlık OsmanlIca kitabesinde “Sahhibül hayrat vel hasenat Zekiye Hatun vakfıdır. Sene 1316(1917)” yazılı.
Anıt Çınarlar: Köyün girişinde Eğrek mahallesindeki meydanda iki tane çınar karşılıyor. Bunlardan daha genç olanın gövde çevresi 4 metre. Gövdede çarpmalardan oluşan yoğun yumrular var.
Read More about YEDİ KİLİSE İZMİR
